هر متخصص دندانپزشکی که تحت شرایط مطلوب آموزش دیده باشد، همواره مجموعه‌ای از ابزارها را در دسترس دارد که در مداوای بیمارانش از آنها استفاده می‌کند؛ به گونه‌ای که آنها تجربه رضایت بخشی از درمان خود داشته باشند. برخی از این ابزارها، در حقیقت، همان اجزای تشکیل دهنده یونیت هستند که کارایی پزشک در حین فرایند مداوای بیمار را به حداکثر می‌رسانند.

دیگر اجزای یک یونیت دندانپزشکی استاندارد

در  بخش قبلی، به بررسی اجزای مهمی از جمله، کاسه کراشوار، هندپیس، کمپرسور، تابلت و غیره پرداختیم؛ اکنون، در بخش پایانی قصد داریم ۸ مورد باقیمانده از اجزای تشکیل دهنده یونیت دندانپزشکی را بررسی نماییم.

۱۱- سیستم‌ هوای‌ فشرده‌ دستگاه‌

عملکرد این سیستم به گونه‌ای است که ابتدا هوای‌ فشرده ایجاد شده توسط کمپرسور وارد فیلتر رگلاتور می‌شود (این فیلتر در قسمت‌ جلوی صندلی‌ قرار گرفته‌ است‌) و پس از عبور از فیلتر؛ هوای‌ خشک،‌ با تنظیم فشار مناسبی که‌ متناسب با‌ نوع‌ یونیت‌ و ابزار و تجهیزات به‌ کار رفته‌ در آن متغیر است،‌ وارد سیستم‌ یونیت‌ می‌شود. معمولاً سه انشعاب از سیستم‌ یونیت‌، به‌ ترتیب‌ جهت‌ هوای‌ دستیار، سیستم‌ کنترل‌ یونیت‌ و هوای‌ سرنگ‌ تابلت‌ خارج‌ می‌شود.

 ۱۲- فلور باکس (Floor Box)

این باکس یا جعبه، در زیر صندلی بیمار قرار گرفته و شامل قسمت‌های مختلفی است از قبیل:

• برق ورودی (Input power): در ایران جریان برق ورودی یونیت ها همان برق شهری است (۲۲۰ ولت و ۵۰ هرتز). به علاوه رگلاتورها، موتورها، لایت‌ کیور، فایبراپتیک‌ نیز در این‌ قسمت‌ قرار دارند.
• لوله‌های آب، هوا و فاضلاب: قبل از نصب یونیت، در قسمت تحتانی فلور باکس سوراخی به ابعاد مناسب روی زمین ایجاد می‌شود که می‌توان از طریق آن لوله‌های ورودی آب، هوا و نیز لوله خروجی فاضلاب را در فواصل مناسب عبور داد. به طور کلی، آب و هوای کل مجموعه، از این قسمت تامین می‌شود. بنابراین، برای جلوگیری از بروز هرگونه مشکل در آینده، می‌بایست نقشه نصب یونیت به دقت طراحی گردد.
• رگولاتور فشار:  فشار آب و هوای مورد نیاز جهت فعال ساختن ابزارهای مختلف یونیت در این قسمت تنظیم می‌گردد.
• جعبه UV: این جعبه می‌تواند در صورت نیاز در این قسمت نصب شود. کار اصلی این باکس، تصفیه آب ورودی با استفاده از اشعه ماورا بنفش است که قادر است میکروارگانیسم‌های آن را نابود کند.

۱۳- پدال پایی (Foot Control)

دندانپزشک با فشردن این پدال می‌تواند حرکات صندلی را کنترل و نیز کلیه ابزارها و تجهیزات مورد نیازش را فعال کند. پدال‌های قدیمی معمولا پنوماتیکی هستند، اما انواع جدید آنها به صورت الکترونیکی کار می‌کنند. در این پدال‌ها از یک وزنه برای حفظ تعادل صندلی و از یک دسته جهت کنترل حرکات آن استفاده می‌شود.

۱۴- مانیتور و پایه آن

در یونیت‌هایی که مجهز به سیستم دوربین داخل دهانی هستند، پایه‌ای جهت نصب مانیتور تعبیه شده است که سیستم برق مورد نیاز جهت راه اندازی مانیتور نیز از داخل آن عبور می‌کند. برای نمایش تصاویر به صورت مستقل، باید مانیتور نصب شده دارای Tuner و یا Capture TV  باشد.

۱۵- شیر برقی

این شیر مصارف گوناگونی در یونیت دندانپزشکی دارد، که از آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شیر برقی کراشوار
• شیر برقی لیوان
• شیر برقی ساکشن
• شیر برقی ورودی هوا
• شیر برقی ورودی آب

 عملکرد شیر برقی به گونه‌ای است که در صورت عدم انتقال جریان برق به شیر، مسیر ورودی و خروجی مسدود باقی می‌ماند و به محض این که ولتاژ مناسب به شیر برسد، میدان مغناطیسی تشکیل می‌شود که باعث حرکت اهرم فلزی شیر به سمت بالا شده و مسیر مابین ورودی و خروجی باز می‌شود. در صورت قطع برق از سیستم، فنری، مسیر میان ورودی و خروجی را مسدود می‌کند.

 ۱۶- پوآر یا سرنگ آب و هوا

آب، هوا و یا ترکیب آنها از طریق این وسیله فراهم می‌شود. دو نوع سرنگ آب و هوا موجود است: شش کاره و سه کاره.

در یونیت‌های ایرانی، از سرنگ سه کاره استفاده می‌شود که آب سرد، هوای سرد و اسپری سرد را فراهم می‌کند. در یونیت های خارجی، سرنگ شش کاره مورد استفاده قرار می‌گیرد که هوای سرد – هوای گرم، آب سرد – آب گرم و اسپری سرد – اسپری گرم را فراهم می‌کند.

علی‌رغم این که پوآر نیازمند نگهداری خاصی نیست، در صورت سقوط، آسیب جدی خواهد دید. ضمنا باید توجه داشت که در صورت تشکیل رسوب در مجرای خروجی آن، از ابزار مخصوص برای باز کردن گرفتگی باید استفاده شود تا آسیبی به آن وارد نشود. ضمنا می‌توان جهت جلوگیری از انتشار آلودگی و عفونت، از غلاف‌های مخصوص استفاده نمود.

۱۷- صندلی بیمار

طراحی صندلی که بیمار روی آن قرار می‌گیرد باید به گونه‌ای باشد که بتواند وزن بیمار را در حین درمان و جابجایی تحمل کند. از نظر ساختاری، این صندلی به سه مدل U – X – Z یا I دسته بندی می‌شود. به دلیل آسان بودن پروسه تولید مدل اول؛ بیشتر تولیدکنندگان تمایل به تولید این مدل دارند. اما گاها به دلیل این که صندلی نوع دوم از قدرت و استحکام بیشتری برخوردار است، برخی از کارخانجات این مدل را تولید می‌کنند.

در هر صندلی دو موتور تعبیه شده است: یک موتور، جهت پایین و بالا بردن نشیمن گاه صندلی، و دیگری جهت جابجا کردن پشتی صندلی. دندانپزشک می‌تواند صندلی را در موقعیت‌های (Position) مختلفی قرار دهد؛ اما برای راحتی کار او دو حالت (Mode) پیش فرض در این نوع صندلی‌ها پیش بینی شده است. حالت اول، موقعیت صفر یا Zero Position است که صندلی را در پایین‌ترین حالت ممکن قرار داده و پشتی آن نیز به صورت ۹۰ درجه قرار می‌گیرد. حالت بعدی، Over Position است که بر خلاف حالت قبلی، صندلی در بالاترین ارتفاع خود قرار گرفته و پشتی به صورت خوابیده با زاویه ۱۸۰ درجه نسبت به نشیمن‌گاه قرار می‌گیرد.

 در ادامه به معرفی اجزای مهم صندلی پرداخته می‌شود:

• شاسی صندلی: سازه اصلی صندلی دندانپزشکی است و شامل سه قسمت فوقانی، میانی و تحتانی است.
• پشتی صندلی (Backrest): عموما، این پشتی از جنس فایبرگلاس است و روی آن از پارچه‌های قابل شستشو و غیر قابل اشتعال استفاده می‌شود. سطح خارجی آن نیز دارای انحنای مناسبی است که از لحاظ ارگونومیک متناسب با فیزیک بدن بیمار طراحی شده است.
• زیر سری (Headrest): طراحی این بخش باید به گونه‌ای باشد که لرزش آن در حین کار حداقل باشد. زیرسری‌‌ها، ۳ درجه آزادی دارند: تغییر ارتفاع، تغییر زاویه زیر گردن و تغییر زاویه زیر سری.
• تشک صندلی (Seat): روکش تشک و پشتی صندلی معمولا از جنس چرم مخصوص است. می‌توان جهت دسترسی به قسمت داخلی صندلی، تشک را از آن جدا کرد.
• زیر دستی (Armrest): در سمت چپ صندلی واقع شده است تا بیمار بتواند از سمت راست به راحتی روی صندلی قرار گیرد.

۱۸- تابوره

در هر یونیت دندانپزشکی، صندلی‌های کوچک و گردانی مخصوص دندانپزشک و دستیار قرار دارد که تابوره نامیده می‌شود. تابوره‌ها هیدرولیک بوده و ارتفاعشان قابل تنظیم است.

در اینجا، به پایان بحث معرفی و بررسی اجزای یونیت دندانپزشکی می‌رسیم. در این سلسله از مقالات، سعی شد به موارد مهم در مورد یونیت دندانپزشکی و اجزای کلیدی آن اشاره شود. امید است به کمک این مقالات، اطلاعات مورد نیازتان را کسب کرده باشید.